Bạn có bao giờ tự hỏi điều gì khiến các thiết bị điện tử của chúng ta "sống"? Đó chính là firmware! Bài viết này của LPTech sẽ giúp bạn hiểu rõ firmware là gì, vai trò quan trọng của nó trong thế giới công nghệ, cũng như sự khác biệt giữa firmware và software. 

Firmware là gì?

Firmware là một loại phần mềm đặc biệt được lưu trữ trực tiếp trong bộ nhớ trên các thiết bị điện tử. Do được lưu trữ trong bộ nhớ đọc nên việc thay đổi hay xóa bỏ firmware sẽ hầu như không thể thực hiện. Trên hầu hết mọi thiết bị điện tử được bán ra hiện nay, nhà sản xuất sẽ thực hiện việc cài đặt sẵn firmware và người dùng không thể can thiệp vào quá trình này. 

Firmware có những loại nào?

Trên thị trường hiện nay có khá nhiều phần mềm firmware được sử dụng. Dựa trên tích hợp phần cứng thì được chia làm các loại firmware như sau: 

Firmware cấp thấp

Tuy mang tên gọi là firmware cấp thấp nhưng đây được xem là phần mềm không thể thiếu trên phần cứng của các thiết bị điện tử. Sở dĩ firmware này được gọi như vậy bởi chúng được viết bằng ngôn ngữ lập trình cấp thấp. Nơi lưu trữ loại Firmware này là ROM hoặc nó còn được lưu trữ trạng thái rắn (lưu trữ không bay hơi). Chính vì lẽ đó mà firmware loại này sẽ không thể được viết lại hoặc là cập nhật như software (phần mềm).

Firmware cấp cao

Firmware loại này cũng sẽ không thể được cập nhật bởi người dùng. Firmware cấp cao có cấu tạo phức tạp hơn loại firmware cấp thấp. Chip nhớ flash của máy tính là nơi lưu trữ firmware cấp cao. 

Firmware hệ thống con

Tương tự như firmware cấp cao, firmware hệ thống con là loại phần mềm đặc biệt cũng có cấu tạo khá phức tạp. Tuy nhiên, một điểm khác biệt của firmware hệ thống con là có thể được cập nhật bởi người dùng.   

Firmware có vai trò gì?

Nhờ việc được cài đặt trong phần cứng của các thiết bị, firmware đóng vai trò như một "bộ não" điều khiển hoạt động của phần cứng đó, các hoạt động mà "bộ não" này thực hiện bao gồm:

• Khởi động hệ thống: Khi bạn bật một thiết bị, firmware là chương trình đầu tiên được thực thi. Nó sẽ kiểm tra các thành phần phần cứng, tải hệ điều hành và các chương trình khác để thiết bị hoạt động bình thường.
• Quản lý phần cứng: Firmware kiểm soát và điều phối hoạt động của các thành phần phần cứng như CPU, RAM, ổ cứng, card mạng, cổng USB,... Nó đảm bảo các thành phần này hoạt động đồng bộ và hiệu quả.
• Cung cấp các chức năng cơ bản: Firmware cung cấp các chức năng cơ bản của thiết bị, chẳng hạn như: Đọc và ghi dữ liệu, Xử lý tín hiệu, Giao tiếp với các thiết bị ngoại vi, Điều khiển các thiết bị đầu vào/đầu ra

Các thiết bị sử dụng Firmware

Firmware được ứng dụng khá nhiều trong đời sống, đặc biệt là trong máy móc và các thiết bị điện tử, chẳng hạn như:

1. Máy tính: Nơi lưu trữ Firmware của máy tính cá nhân là ở trong chip nhớ của bo mạch chủ. Nhiệm vụ chính là giúp cho phần cứng máy tính cùng các thành phần của nó được hoạt động một cách mượt mà. Ngoài ra, phần mềm Firmware trên máy tính còn xuất hiện ở các thiết bị ngoại vi như là card đồ hoạ, video.
2. Dùng làm thiết bị lưu trữ: Firmware sẽ được tích hợp trên các thiết bị lưu trữ của di động, USB, ổ cứng. Nó sẽ giúp cho những thiết bị này có thể tương tác được với máy tính. 
3. Những thiết bị điện tử di động: Firmware đều sẽ có trên các thiết bị điện tử di động như smartphone, iPad, laptop,... Điều này sẽ giúp cho phần cứng có thể thực hiện hiệu quả các tác vụ thông thường trên thiết bị. 
4. Ứng dụng trên ô tô: Firmware được dùng để cài trên các bộ phận của xe ô tô. Tác dụng của nó là giúp điều khiển những bộ phận trên xe ô tô hoàn thành các nhiệm vụ thật tốt. 
5. Dùng trên thiết bị gia dụng: Firmware được tích hợp trên các thiết bị gia đình như máy rửa bát, máy giặt,... Nhờ vậy mà thông qua máy tính có thể giúp quá trình điều khiển các thiết bị được dễ dàng hơn.
6. Thẻ thông minh: Firmware còn được sử dụng để tích hợp trong các thẻ thông minh, nó sẽ tác động đến việc mã hóa, xác thực và cung cấp các chức năng hữu ích cho thẻ.

Tại sao Firmware phải cập nhật thường xuyên?

Việc cập nhật Firmware thường xuyên có tác dụng trong việc giúp:

• Fix bug để ngăn chặn hack, virus máy tính
• Trải nghiệm tính năng mới
• Tăng cường bảo mật
• Tăng tương tác với phương tiện mới như tăng khả năng tương thích với các thiết bị như smartwatch, remote,... sử dụng nhiều trong IoT.

Một vài ví dụ về các bản cập nhật Firmware:

• Đầu ghi đĩa CD có thể ghi nhớ được một loại đĩa mới.
• Router được cập nhật giúp tăng hiệu suất và độ ổn định khi hoạt động.
• Bản cập nhật BIOS cho phép bo mạch chủ hỗ trợ bộ xử lý mới.

Trên một số thiết bị có kết nối internet, firmware bản mới sẽ được tự động tải xuống và cài đặt. Một số nhà sản xuất thiết bị khác yêu cầu người dùng truy cập vào trang web của nhà sản xuất để tiến hành tải và cài đặt bản cập nhật firmware theo cách thủ công. 

Số lần cập nhật firmware trên từng thiết bị sẽ khác nhau. Ví dụ, với firmware trong bóng đèn thông minh thì có thể không cần phải cập nhật thường xuyên. Nhưng với firmware có trong bộ điều chỉnh nhiệt thông minh thì cần được cập nhật theo định kỳ, mục đích chính là để duy trì khả năng tương thích với những bản cập nhật hệ điều hành ở trên điện thoại thông minh. 

Trong quá trình cập nhật, một số thiết bị phải luôn bật để bản cập nhật firmware không bị hỏng. Vì nếu làm hỏng firmware sẽ gây ra ảnh hưởng khá lớn đến một số thiết bị đang sử dụng.

Cách cập nhật firmware trực tuyến cho Router

Cập nhật firmware cho router là một quá trình quan trọng để đảm bảo thiết bị của bạn hoạt động ổn định, hiệu quả và được bảo mật tốt nhất. Việc cập nhật firmware thường mang đến những cải tiến về tính năng, sửa lỗi và nâng cao hiệu suất kết nối.

Bước 1: Bạn hãy truy cập vào trang web theo đường link sau http://router.asus.com hoặc http://192.168.1.1. 

Bước 2: Đăng nhập vào web UI với Usernames (Tên đăng nhập) và Passwords (Mật khẩu).

Bước 3: Bạn nhấp chuột vào phần Firmware Version.

Bước 4: Bạn nhấn vào Check Update > Nếu có phần mềm, bạn hãy nhấn nút Firmware Upgrade.

Bước 5: Bạn chọn Firmware Upgrade và đợi quá trình cập nhật hoàn tất.

Firmware và Software có gì khác nhau?

Để tìm ra sự khát biệt giữa firmware và software, chúng ta sẽ đưa ra 5 tiêu chí là Mô tả, Ngôn ngữ lập trình, Kích thước, Mục đích, Lưu trữ và Khả năng cập nhật:

Có thể thấy, mặc dù không trực tiếp tham gia vào quá trình viết code cho website và ứng dụng, firmware vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng các sản phẩm này hoạt động trơn tru và hiệu quả trên các thiết bị khác nhau. Các nhà phát triển cần phải hiểu rõ về firmware để có thể đưa ra những giải pháp phù hợp, đảm bảo trải nghiệm người dùng tốt nhất. 

LPTech hiện đang là đơn vị chuyên thiết kế website và thiết kế app với hơn 10 năm trong lĩnh vực. Nếu như cần một đơn vị uy tín để cùng đồng hành và triển khai những dự án thì LPTech chính là cái tên mà bạn nên chọn mặt gửi vàng. 

Hy vọng những thông tin hữu ích trên đã giúp bạn có được thêm nhiều kiến thức hữu ích khi sử dụng các thiết bị điện tử. Nếu muốn biết thêm thông tin khác, hãy thường xuyên theo dõi trang tin tức của LPTech bạn nhé.