Trước sự cạnh tranh khốc liệt của nền kinh tế thị trường hiện nay, để một doanh nghiệp có thể tồn tại và phát triển có thể coi là một thử thách khó nhằn. Các doanh nghiệp bắt buộc phải có một tầm nhìn và chiến lược đúng đắn ngay từ khi thành lập. Mà để có được điều đó, trước hết doanh nghiệp phải nhận thức được về chiến lược kinh doanh. Vậy chiến lược kinh doanh là gì? Vai trò và nguyên tắc để xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả là như thế nào. Tất cả đều sẽ có trong bài viết dưới đây. 

Chiến lược kinh doanh là gì?

Chiến lược kinh doanh là một kế hoạch dài hạn, tổng thể của một doanh nghiệp nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Đây là quá trình sử dụng hợp lý nguồn lực sẵn có để khai thác các cơ hội kinh doanh có thể đạt được.

Về cơ bản, chiến lược kinh doanh giống như một bản phác thảo về đích đến của doanh nghiệp với các chiến lược, chiến thuật mà doanh nghiệp phải thực hiện. Một chiến lược kinh doanh hiệu quả sẽ đem đến lợi thế cạnh tranh và sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp.

Các thành phần của chiến lược kinh doanh

Thông thường, trong một chiến lược kinh doanh sẽ bao gồm các thành phần cơ bản sau:

Mục tiêu chiến lược

Mục tiêu chiến lược chính là những kỳ vọng mà chiến lược kinh doanh cần xác định để thực hiện. Mục tiêu chiến lược đóng vai trò định hướng các hoạt động của doanh nghiệp trong khoảng thời gian nhất định. Chính vì vậy, mục tiêu chiến lược cần phải có sự cụ thể, có thời hạn và có thể định lượng.

Việc lựa chọn mục tiêu phụ thuộc vào ngành nghề và theo từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp. Mục tiêu chiến lược cũng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quá trình và kết quả đạt được của doanh nghiệp. Ví dụ nếu doanh nghiệp hướng đến mục tiêu tăng trưởng thì doanh nghiệp sẽ cần đa dạng hóa dòng sản phẩm để thu hút khách hàng ở nhiều phân đoạn thị trường khác nhau. 

Phạm vi chiến lược

Để tránh bị phân tán nguồn lực và tập trung vào thoả mãn tốt nhất nhu cầu của khách hàng, doanh nghiệp cần đặt ra giới hạn về sản phẩm, về khách hàng, khu vực địa lý hoặc chuỗi giá trị trong ngành. Đó chính là phạm vi chiến lược.

Phạm vi chiến lược cần xác định rõ việc nhân viên trong doanh nghiệp không làm gì. Ví dụ như một tổ chức tín dụng cần xác định rõ việc không cho vay vốn đối với trường hợp vay để thực hiện hoạt động kinh doanh hoá chất, khoáng vật cấm. 

Việc lựa chọn phạm vi chiến lược phải dựa trên nguyên tắc thị trường thực sự có nhu cầu và doanh nghiệp phải thực sự đáp ứng được nhu cầu đó.

Giá trị khách hàng

Doanh nghiệp cần phát triển một giản đồ giá trị khách hàng mà trong đó thể hiện sự kết hợp các yếu tố để khách hàng mục tiêu sẵn sàng chi tiền vào sản phẩm/dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp.

Giá trị khách hàng chính là một vấn đề hết sức quan trọng đối với một doanh nghiệp theo đuổi lợi thế cạnh tranh. Mà lợi thế cạnh tranh chính là vấn đề trung tâm của chiến lược kinh doanh. Khi xác định được khách hàng mục tiêu đánh giá cao cái gì và tập trung vào đó, doanh nghiệp sẽ dễ dàng có được sự vượt trội so với các đối thủ cạnh tranh và nhận được sự chú ý từ khách hàng.

▷ Tham khảo: Khách hàng tiềm năng là gì? Cách nhận biết khách hàng tiềm năng chuẩn

Hệ thống hoạt động chiến lược

Sau khi đã xác định được giá trị khách hàng, doanh nghiệp cần có một hệ thống hoạt động chiến lược. Đó chính là cách thức để cung cấp những giá trị mà khách hàng mong muốn. 

Công cụ để thiết kế hệ thống hoạt động chiến lược là chuỗi giá trị. Chuỗi giá trị bao gồm nhóm hoạt động chính và nhóm hoạt động hỗ trợ. Sự tương thích giữa hai nhóm hoạt động để cùng tạo ra giá trị gia tăng cho khách hàng chính là điểm quan trọng của hệ thống hoạt động. 

Năng lực cốt lõi

Để có một chiến lược kinh doanh hiệu quả, doanh nghiệp cần phải biết được đâu là năng lực cốt lõi trực tiếp góp phần tạo ra lợi thế cạnh tranh. Năng lực cốt lõi chính là khả năng triển khai các hoạt động vượt trội so với đối thủ cạnh tranh. Ví dụ như chất lượng hay hiệu suất. Năng lực này sẽ giúp doanh nghiệp có ưu thế cạnh tranh trong thị trường. 

Đặc điểm của chiến lược kinh doanh

Một chiến lược kinh doanh cần phải hội tụ đủ 06 đặc điểm sau:

Tính phù hợp với môi trường

Chiến lược kinh doanh cần phù hợp với môi trường hoạt động của doanh nghiệp trên các mặt về nguồn lực, thế mạnh, mục tiêu và xu thế phát triển của doanh nghiệp nói riêng và đất nước nói chung trong một thời kỳ nhất định. 

Tính dài hạn

Chiến lược kinh doanh phải xác định rõ những mục tiêu, chương trình hành động của tổ chức trong dài hạn để đạt được mục tiêu đã đề ra. 

Tính cạnh tranh

Không có cạnh tranh sẽ không có sự phát triển. Tính cạnh tranh chính là đặc trưng cơ bản nhất của chiến lược kinh doanh. Đây chính là đặc điểm để doanh nghiệp có được ưu thế cạnh tranh so với các đối thủ.

Tính rủi ro

Môi trường kinh doanh luôn thay đổi, chính vì vậy một chiến lược kinh doanh càng dài hạn thì càng khó tránh khỏi rủi ro. 

Tính chuyên nghiệp và sáng tạo

Tiến bộ kỹ thuật và cạnh tranh trong thị trường là không có giới hạn, chính vì vậy doanh nghiệp cần không ngừng học hỏi, ứng dụng kỹ thuật tiên tiến để đổi mới và tạo sự khác biệt.

Tính ổn định tương đối

Chiến lược kinh doanh cần phải có khả năng điều chỉnh phù hợp với hoàn cảnh khách quan. Sự ổn định tương đối trong một thời kỳ nhất định sẽ giúp doanh nghiệp chỉ đạo các hoạt động thực tiễn.

Vai trò của chiến lược kinh doanh là gì?

Từ khái niệm chiến lược kinh doanh và đặc điểm của nó, có thể nhận thấy chiến lược kinh doanh đóng vai trò rất quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp. Các vai trò của chiến lược kinh doanh bao gồm: 

Định vị thương hiệu

Chiến lược kinh doanh giúp doanh nghiệp tạo dựng và định vị thương hiệu thông qua sự khác biệt, vượt trội so với đối thủ cạnh tranh.

Thống nhất phương hướng

Giúp doanh nghiệp có một lộ trình phát triển cụ thể và phương hướng để nâng cao hiệu quả công việc trong cả ngắn hạn và dài hạn. Từ đó đem lại sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp.

Tối ưu hóa nguồn lực

Giúp khai thác và phân bổ nguồn lực của doanh nghiệp một cách hợp lý để cùng đạt được mục tiêu với chi phí tối ưu và hiệu quả tối đa. 

Mở rộng và phát triển

Chiến lược kinh doanh sẽ xác định cách thức mở rộng thị trường và tìm kiếm, khai thác cơ hội để doanh nghiệp phát triển sản phẩm, dịch vụ.

Tăng sức cạnh tranh

Thông qua phân tích thị trường, phân tích khách hàng, chiến lược kinh doanh sẽ cung cấp cho doanh nghiệp cấu trúc toàn diện để có thể nắm bắt và tận dụng cơ hội từ lợi thế cạnh tranh. 

Quản lý rủi ro

Chiến lược kinh doanh mang lại kế hoạch kỹ lưỡng để doanh nghiệp có thể hạn chế rủi ro. Bên cạnh đó là cung cấp các giải pháp để doanh nghiệp đối mặt với những rủi ro có thể xảy ra. 

Quyết định chiến lược

Tạo ra căn cứ vững chắc để doanh nghiệp thích ứng với những biến động của thị trường. Đảm bảo quá trình vận hành diễn ra một cách ổn định, suôn sẻ và đi đúng hướng. 

08 Nguyên tắc xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả

Các chiến lược kinh doanh đều cần được xây dựng dựa trên những nguyên tắc cụ thể. Có 08 nguyên tắc để xây dựng chiến lược kinh doanh, bao gồm: 

Nghiên cứu, thấu hiểu thị trường

Mỗi thị trường sẽ có những đặc điểm và tính chất riêng vậy nên chiến lược kinh doanh cũng sẽ khác nhau. Việc nghiên cứu và thấu hiểu thị trường sẽ hình thành lối tư duy chiến lược đúng đắn và hiệu quả, giúp doanh nghiệp có sự phát triển lâu dài.

Xác định khách hàng mục tiêu

Chỉ khi xác định đúng đối tượng khách hàng và phục vụ tốt nhất nhu cầu của tệp khách hàng đó, doanh nghiệp mới có thể xây dựng chiến lược kinh doanh chính xác và hiệu quả. Nguyên tắc này cũng sẽ giúp doanh nghiệp vừa tăng khả năng mua hàng vừa giảm thiểu chi phí truyền thông.

Cạnh tranh vì lợi nhuận

Lợi nhuận là một trong những mục đích mà các doanh nghiệp luôn hướng tới khi xây dựng chiến lược kinh doanh. Việc tạo ra lợi thế kinh doanh chính là để tăng vị thế của doanh nghiệp trong thị trường, từ đó tăng lợi nhuận để duy trì và phát triển. 

Cạnh tranh để khác biệt

Chiến lược kinh doanh có sự độc đáo, sáng tạo và nổi bật mới có thể khiến khách hàng chú ý đến. Cần tạo ra một chiến lược kinh doanh độc nhất và không lặp lại bước đi của các đối thủ. Với chiến lược kinh doanh khác biệt, doanh nghiệp sẽ dễ dàng có được một thị trường màu mỡ.

Thay đổi để phù hợp

Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ khiến thị trường luôn có sự biến động. Đối thủ mạnh thì ngày càng nhiều, nhu cầu của khách hàng lại càng tăng cao. Chính vì vậy một chiến lược kinh doanh thụ động và không thay đổi sẽ chỉ khiến doanh nghiệp mãi dậm chân tại chỗ.

Học cách nói không

Doanh nghiệp cần phải học cách nói không với đối tượng khách hàng không nằm trong chiến lược kinh doanh. Bởi lẽ, những khách hàng không tiềm năng sẽ không có lợi cho cả đôi bên. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần từ chối những hợp đồng sản phẩm, dịch vụ không cần thiết để tránh ảnh hưởng đến danh tiếng và độ tin cậy.

Tư duy hệ thống

Tư duy hệ thống để phán đoán thị trường, khách hàng và những biến động của xu hướng. Khi hình thành tư duy hệ thống, doanh nghiệp sẽ có thể đưa ra được các giả định để phát triển, từ đó có những bước đi rõ ràng cho chiến lược kinh doanh.

Có sự chuẩn bị kỹ càng

Sự chuẩn bị kỹ lưỡng luôn là điều cần thiết cơ bản. Doanh nghiệp cần dành nhiều thời gian để chuẩn bị và nghiên cứu, phân tích chiến lược kinh doanh càng chi tiết sẽ càng hạn chế được rủi ro có thể xảy ra và đưa ra những giải pháp ứng phó kịp thời.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh

Bên cạnh mục tiêu của doanh nghiệp, chiến lược kinh doanh còn bị chi phối và ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố tác động bên ngoài như:

Sự cạnh tranh giữa các đối thủ

Sự cạnh tranh giữa các đối thủ chính là một trong những yếu tố hàng đầu tác động đến chiến lược kinh doanh. Đó có thể là chiến lược về giá, về dịch vụ, khuyến mãi hay quảng cáo. Doanh nghiệp cũng luôn cần nghiên cứu, phân tích chiến lược kinh doanh của đối thủ để đưa ra những chiến lược khác biệt và tối ưu hơn.

Khả năng thương lượng/ép giá từ khách

Chiến lược kinh doanh cũng sẽ bị ảnh hưởng từ khách hàng như nhu cầu, thị hiếu của họ. Chính vì vậy doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược kinh doanh phân loại khách hàng để có sự chủ động, hạn chế sức ép về giá cả hay khả năng thương lượng của khách. 

Khả năng thương lượng/ép giá từ đối thủ

Các nhà cung ứng sẽ luôn ưu tiên những đơn vị đem lại cho họ mức lợi nhuận cao nhất, điều này sẽ khiến tăng hoặc giảm chất lượng nguồn nguyên liệu. Chính vì vậy doanh nghiệp cũng cần có một chiến lược kinh doanh tạo sự tin cậy từ nhà cung ứng, tránh việc ép giá từ đối thủ.

Các sản phẩm thay thế

Sản phẩm trên thị trường thì luôn luôn đa dạng, vậy nên để tránh sự đe dọa từ các sản phẩm thay thế, doanh nghiệp cần tập trung vào nâng cao trình độ nhân lực và luôn cải tiến về công nghệ để giá thành sản phẩm có sự cạnh tranh trong thị trường.

Lưu ý khi xây dựng chiến lược kinh doanh 

Lưu ý những điều sau để xây dựng được một chiến lược kinh doanh hiệu quả và thành công:

• Chú trọng dòng tiền để không bị thất thoát nguồn tiền lãng phí.
• Đi từ thị trường ngách để giảm chi phí kinh doanh.
• Phân tích kỹ lưỡng đối thủ cạnh tranh để học hỏi và đưa ra những chiến lược kinh doanh khác biệt.
• Luôn lắng nghe phản hồi của khách hàng để đáp ứng nhu cầu khách hàng một cách tốt nhất và cải thiện sản phẩm/dịch vụ.
• Thích nghi với thay đổi, luôn đón đầu xu hướng.
• Áp dụng khoa học, công nghệ để tăng năng suất và không bị tụt hậu.

Chiến lược kinh doanh là nền tảng cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp biết cách xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả sẽ luôn có chỗ đứng trong thị trường và trở thành một đối thủ đáng gờm. Hy vọng thông qua những khái niệm về chiến lược kinh doanh, vai trò và nguyên tắc xây dựng chiến lược kinh doanh đã nêu ở bài viết, doanh nghiệp của bạn sẽ có định hướng cụ thể, rõ ràng và có được những chiến lược kinh doanh thành công.